Search
Close this search box.

سرطان

سرطان بیماری است که در آن برخی از سلولهای بدن بطور غیرقابل کنترلی رشد میکنند و به سایر قسمتهای بدن گسترش مییابند.

سرطان تقریبا در هر نقطه از بدن انسان که از تریلیونها سلول تشکیل شده است، میتواند شروع شود. بطور معمول، سلولهای انسانی رشد و تکثیر میشوند (از طریق فرآیندی به نام تقسیم سلولی) تا سلولهای جدید را در صورت نیاز بدن تشکیل دهند. وقتی سلولها پیر میشوند یا آسیب میبینند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.

گاهی اوقات این فرآیند منظم از بین میرود و سلولهای غیرطبیعی یا آسیب‌دیده رشد و تکثیر میشوند در حالیکه نباید رشد کنند. این سلولها ممکن است تومورهایی را تشکیل دهند که توده های بافتی هستند. تومورها میتوانند سرطانی یا غیر سرطانی (خوش خیم) باشند.

تومورها به بافتهای مجاور گسترش مییابند یا به بافتهای مجاور حمله میکنند و میتوانند به مکانهای دوردست بدن سفر کنند تا تومورهای جدید تشکیل دهند (فرآیندی به نام متاستاز). تومورهای سرطانی ممکن است تومورهای بدخیم نیز نامیده شوند. بسیاری از سرطانها تومورهای جامد را تشکیل میدهند، اما سرطانهای خون، مانند لوسمی ها، عموماً این گونه نیستند.

تومورهای خوش خیم به بافتهای مجاور گسترش نمییابند یا به آنها حمله نمیکنند. هنگامیکه برداشته میشود، تومورهای خوش خیم معمولاً دوباره رشد نمیکنند، در حالیکه تومورهای سرطانی گاهی اوقات رشد میکنند. تومورهای خوش خیم گاهی اوقات میتوانند بسیار بزرگ باشند. برخی از آنها میتوانند علائم جدی ایجاد کنند یا تهدید کننده زندگی باشند، مانند تومورهای خوش خیم در مغز.

سرطان Dividing brest cancer

یک سلول سرطان سینه در حال تقسیم اعتبار: موسسه ملی سرطان / دانشگاه موسسه سرطان پیتسبورگ

تفاوت بین سلولهای سرطانی و سلولهای طبیعی

سلولهای سرطانی از بسیاری جهات با سلولهای طبیعی تفاوت دارند:

  • در غیاب سیگنالهایی که به آنها میگوید رشد میکنند. سلولهای طبیعی تنها زمانی رشد میکنند که چنین سیگنالهایی را دریافت کنند.
  • سیگنالهایی را که بطور معمول به سلولها میگویند تقسیم یا بمیرند را نادیده میگیرید (فرایندی که به عنوان مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی یا آپوپتوز شناخته میشود).
  • به نواحی مجاور حمله کرده و به سایر نواحی بدن سرایت میکند. سلولهای طبیعی وقتی با سلولهای دیگر روبرو میشوند رشد نمیکنند و بیشتر سلولهای طبیعی در بدن حرکت نمیکنند.
  • به رگهای خونی بگویید که به سمت تومور رشد کنند. این رگهای خونی تومورها را با اکسیژن و مواد مغذی تامین میکنند و مواد زائد را از تومورها حذف میکنند.
  • از سیستم ایمنی پنهان میشوند، سیستم ایمنی بطور معمول سلولهای آسیب دیده یا غیر طبیعی را از بین میبرد. سیستم ایمنی را فریب دهید تا به این سلولها کمک کند زنده بمانند و رشد کنند. بعنوان مثال، برخی از سلولهای سرطانی سلولهای ایمنی را متقاعد میکنند که به جای حمله به تومور، از آن محافظت کنند.
  • تغییرات متعددی در کروموزوم‌های خود انباشته میکنند، مانند تکرار و حذف قسمتهای کروموزوم. تعداد کروموزوم های برخی از سلولهای سرطانی دو برابر طبیعی است.
  • متکی به انواع مختلف مواد مغذی نسبت به سلولهای طبیعی است. علاوه بر این، برخی از سلولهای سرطانی به روشی متفاوت از اکثر سلولهای طبیعی از مواد مغذی انرژی تولید میکنند. و آن به این سلولها اجازه میدهد سریعتر رشد کنند.

بسیاری از اوقات، سلولهای سرطانی به شدت به این رفتارهای غیرعادی متکی هستند که بدون آنها نمیتوانند زنده بمانند. محققان از این واقعیت استفاده کرده و درمانهایی را توسعه داده اند که ویژگیهای غیر طبیعی سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهد. به عنوان مثال، برخی از درمانهای سرطان از رشد رگهای خونی به سمت تومورها جلوگیری میکنند و اساساً مواد مغذی مورد نیاز تومور را گرسنه میسازند.

سرطان چگونه ایجاد می شود؟

سرطان یک بیماری ژنتیکی است، در اثر تغییراتی در ژنهایی ایجاد میشود که نحوه عملکرد سلولهای ما، به ویژه نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل میکنند.

تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان میشوند ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتند:

  • از خطاهایی که با تقسیم سلولها رخ میدهد.
  • آسیب به DNA ناشی از مواد مضر در محیط، مانند مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو و پرتوهای فرابنفش خورشید. (بخش علل و پیشگیری سرطان ما اطلاعات بیشتری دارد.)
  • آنها از پدر و مادر ما به ارث رسیده اند.

بدن بطور معمول سلولهای دارای DNA آسیب دیده را قبل از تبدیل شدن به سرطان از بین میبرد. اما توانایی بدن برای انجام این کار با افزایش سن کاهش مییابد. این بخشی از دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان در زندگی بعدی است. سرطان هر فرد دارای ترکیب منحصر بفردی از تغییرات ژنتیکی است. با ادامه رشد سرطان، تغییرات بیشتری رخ خواهد داد. حتی در یک تومور، سلولهای مختلف ممکن است تغییرات ژنتیکی متفاوتی داشته باشند.

سرطان در اثر تغییرات خاصی در ژنها، واحدهای فیزیکی اساسی وراثت ایجاد میشود. ژنها در رشته های درازی از DNA محکم بسته بندی شده به نام کروموزوم قرار گرفته اند.

سرطان چگونه شکل میگیرد؟
سرطان یک بیماری است که در آن سلولها بطور غیر قابل کنترلی تقسیم میشوند و به بافتهای اطراف پخش میشوند
چه چیزی باعث سرطان میشود؟
سرطان در اثر تغییرات دی ان ای ایجاد میشود. بیشتر تغییرات دی ان ای سرطانزا در بخشهایی از دی ان ای به نام ژن اتفاق میافتد. به این تغییرات، تغییرات ژنتیکی نیز میگویند.
انکوژن ها چه هستند؟
یک تغییر دی ان ای میتواند باعث شود که ژنهای دخیل در رشد طبیعی سلول به انکوژن تبدیل شوند. برخلاف ژنهای طبیعی، انکوژنها را نمیتوان خاموش کرد، بنابراین باعث رشد سلولی کنترل نشده میشوند.
ژن های سرکوبگر تومور چیست؟
در سلولهای طبیعی، ژن‌های سرکوب‌کننده تومور با کند کردن یا توقف رشد سلولی از سرطان جلوگیری میکنند. تغییرات دی ان ای که ژن های سرکوبگر تومور را غیرفعال میکند میتواند منجر به رشد کنترل نشده سلول و سرطان شود.
ریز محیط تومور چیست؟
در یک تومور، سلولهای سرطانی توسط انواع سلولهای ایمنی احاطه شده اند. فیبروبلاستها، مولکول ها و رگهای خونی - چیزی که به عنوان ریزمحیط تومور شناخته میشود. سرطان رشد میکند و گسترش مییابد.
چگونه سیستم ایمنی با سرطان تعامل میکند؟
سلولهای سیستم ایمنی میتوانند سلولهای سرطانی را شناسایی کرده و به آنها حمله کنند. اما برخی از سلولهای سرطانی میتوانند از شناسایی یا خنثی کردن یک حمله جلوگیری کنند. برخی از درمانهای سرطان میتوانند به سیستم ایمنی کمک کنند تا سلولها را بهتر شناسایی و از بین ببرد.
تاثیر تغییرات ژنتیکی بر درمان سرطان
سرطان هر فرد دارای ترکیب منحصر به فردی از تغییرات ژنتیکی است. تغییرات ژنتیکی خاص ممکن است سرطان فرد را کم و بیش به درمانهای خاص پاسخ دهد.
چه چیزی باعث تغییرات ژنتیکی میشود؟
تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان میشوند میتوانند ارثی باشند یا از قرار گرفتن در معرض محیطی خاص ناشی شوند. تغییرات ژنتیکی نیز میتواند به دلیل خطاهایی که در هنگام تقسیم سلولها رخ میدهد رخ دهد.
سن چه ارتباطی با سرطان دارد؟
اغلب، تغییرات ژنتیکی سرطانزا با افزایش سن به کندی انباشته میشوند که منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان در آینده میشود.
متاستاز چیست؟
سلولهای سرطانی میتوانند از تومور اصلی جدا شوند و از طریق خون یا سیستم لنفاوی به نقاط دوردست بدن حرکت کنند. جایی که آنها از عروق خارج میشوند تا تومور اضافی تشکیل دهند. به این متاستاز میگویند.
انواع ژنهایی که باعث سرطان میشوند

تغییرات ژنتیکی که به سرطان کمک میکنند بر سه نوع اصلی ژن تأثیر میگذارند:

پروتوآنکوژن‌ها، ژنهای سرکوب‌کننده تومور و ژنهای ترمیم DNA. این تغییرات گاهی اوقات “محرکان” سرطان نامیده میشوند.

پروتوآنکوژنها در رشد و تقسیم سلولی طبیعی نقش دارند. با اینحال، زمانیکه این ژنها به روشهای خاصی تغییر میکنند یا فعالتر از حد طبیعی هستند، ممکن است به ژنهای سرطانزا (یا انکوژنها) تبدیل شوند و به سلولها اجازه رشد و زنده ماندن را بدهند، در حالیکه نباید.

ژنهای سرکوبگر تومور نیز در کنترل رشد و تقسیم سلولی نقش دارند. سلولهایی که تغییرات خاصی در ژنهای سرکوب‌کننده تومور دارند ممکن است به شیوه‌ای کنترل نشده تقسیم شوند.

ژنهای ترمیم DNA در تثبیت DNA آسیب دیده نقش دارند. سلولهایی که دارای جهش در این ژنها هستند، تمایل به ایجاد جهشهای اضافی در ژنهای دیگر و تغییرات در کروموزوم‌های خود، مانند تکرار و حذف قسمتهای کروموزوم دارند. این جهشها با هم ممکن است باعث سرطانی شدن سلولها شوند.

همانطور که دانشمندان بیشتر در مورد تغییرات مولکولی که منجر به سرطان میشود آموختند، دریافتند که جهشهای خاصی معمولا در بسیاری از انواع سرطان رخ میدهد. در حال حاضر بسیاری از درمانهای سرطان در دسترس هستند که جهشهای ژنی موجود در سرطان را هدف قرار میدهند. برخی از این درمانها میتوانند توسط هر کسی که سرطانی دارد که دارای جهش هدفمند است، استفاده کند، مهم نیست که سرطان از کجا شروع به رشد کرده است.

سرطان چگونه گسترش میابد؟

سرطان از جاییکه برای اولین بار شکل گرفته به جای دیگری در بدن گسترش یافته باشد، سرطان متاستاتیک نامیده میشود. فرآیندی که طی آن سلولهای سرطانی به سایر قسمتهای بدن گسترش مییابند، متاستاز گفته میشود.

سرطان متاستاتیک همان نام و همان نوع سلولهای سرطانی سرطان اصلی یا اولیه است. به عنوان مثال، سرطان سینه که یک تومور متاستاتیک در ریه ایجاد میکند، سرطان سینه متاستاتیک است، نه سرطان ریه.

در زیر میکروسکوپ، سلولهای سرطانی متاستاتیک بطور کلی شبیه سلولهای سرطان اولیه هستند. علاوه بر این، سلولهای سرطانی متاستاتیک و سلولهای سرطان اصلی معمولاً دارای برخی ویژگیهای مولکولی مشترک هستند، مانند وجود تغییرات کروموزومی خاص.

در برخی موارد، درمان ممکن است به افزایش طول عمر افراد مبتلا به سرطان متاستاتیک کمک کند. در موارد دیگر، هدف اولیه درمان سرطان متاستاتیک، کنترل رشد سرطان یا تسکین علائم ناشی از آن است. تومورهای متاستاتیک میتوانند آسیب شدیدی به عملکرد بدن وارد کنند. اکثر افرادی که بر اثر سرطان میمیرند بخاطر بیماری متاستاتیک است.

عکس متاستاز

در متاستاز، سلولهای سرطانی از جاییکه برای اولین بار تشکیل شده بودند جدا میشوند و تومورهای جدیدی را در سایر قسمتهای بدن تشکیل میدهند.

تغییرات بافتی که سرطان نیستند

هر تغییری در بافتهای بدن سرطان نیست. با اینحال، برخی تغییرات بافتی در صورت عدم درمان ممکن است به سرطان تبدیل شوند. در اینجا چند نمونه از تغییرات بافتی وجود دارد که سرطانی نیستند، اما در برخی موارد تحت نظارت قرار میگیرند زیرا میتوانند سرطانی شوند:

  • هیپرپلازی زمانی اتفاق میافتد که سلولهای داخل بافت سریعتر از طبیعی تکثیر میشوند و سلولهای اضافی ساخته میشوند. با اینحال، سلولها و نحوه سازماندهی بافت هنوز در زیر میکروسکوپ طبیعی به نظر میرسند. هیپرپلازی میتواند ناشی از عوامل یا شرایط مختلفی از جمله تحریک مزمن باشد.
  • دیسپلازی یک بیماری پیشرفته تر از هیپرپلازی است. در دیسپلازی، تجمع سلولهای اضافی نیز وجود دارد. اما سلولها غیر طبیعی به نظر میرسند و تغییراتی در نحوه سازماندهی بافت ایجاد میشود. بطور کلی، هر چه سلولها و بافتها غیرطبیعی تر به نظر برسند، احتمال ایجاد سرطان بیشتر میشود. برخی از انواع دیسپلازی ممکن است نیاز به نظارت یا درمان داشته باشند، اما برخی دیگر اینطور نیستند. نمونه ای از دیسپلازی یک خال غیر طبیعی (به نام خال دیسپلاستیک) است که روی پوست ایجاد میشود. یک خال دیسپلاستیک میتواند به ملانوم تبدیل شود، اگرچه اکثر آنها اینطور نیستند.
  • کارسینوم درجا یک بیماری حتی پیشرفته تر است. اگرچه گاهی اوقات به آن سرطان مرحله 0 میگویند، اما سرطان نیست زیرا سلولهای غیرطبیعی مانند سلولهای سرطانی به بافت مجاور حمله نمیکنند. اما از آنجاییکه برخی از کارسینومها در محل ممکن است به سرطان تبدیل شوند، معمولاً درمان میشوند.
عکس متاستاز

در متاستاز، سلولهای سرطانی از جاییکه برای اولین بار تشکیل شده بودند جدا میشوند و تومورهای جدیدی را در سایر قسمتهای بدن تشکیل میدهند.

انواع سرطان

بیش از 100 نوع سرطان وجود دارد. معمولاً برای اندامها یا بافتهایی که سرطانها در آنجا شکل میگیرند نام گذاری میشوند. به عنوان مثال، سرطان ریه از ریه شروع میشود و سرطان مغز از مغز شروع میشود. سرطانها همچنین ممکن است با نوع سلولی که آنها را تشکیل داده اند توصیف شوند، مانند یک سلول اپیتلیال یا یک سلول سنگفرشی.

در اینجا چند دسته از سرطانها که در انواع خاصی از سلولها شروع میشوند آورده شده است:

 کارسینوم ها شایعترین نوع سرطان هستند. آنها توسط سلولهای اپیتلیال تشکیل میشوند، سلولهایی هستند که سطوح داخلی و خارجی بدن را میپوشانند. انواع بسیاری از سلولهای اپیتلیال وجود دارد که در زیر میکروسکوپ اغلب شکل ستون مانندی دارند.

کارسینومهایی که در انواع مختلف سلولهای اپیتلیال شروع میشوند نامهای خاصی دارند:

آدنوکارسینوم سرطانی است که در سلولهای اپیتلیال که مایعات یا مخاط تولید میکنند تشکیل میشود. بافتهای دارای این نوع سلولهای اپیتلیال را گاهی بافتهای غده ای مینامند. اکثر سرطانهای سینه، روده بزرگ و پروستات، آدنوکارسینوم هستند.

کارسینوم سلول بازال سرطانی است که در لایه پایینی یا پایه (پایه) اپیدرم، که لایه بیرونی پوست فرد است، شروع میشود.

کارسینوم سلول سنگفرشی سرطانی است که در سلولهای سنگفرشی شکل میگیرد که سلولهای اپیتلیال هستند که درست زیر سطح خارجی پوست قرار دارند. سلولهای سنگفرشی بسیاری از اندامهای دیگر از جمله معده، روده، ریه ها، مثانه و کلیه ها را نیز پوشانده اند. سلولهای سنگفرشی در زیر میکروسکوپ مانند فلسهای ماهی صاف به نظر میرسند. کارسینوم سلول سنگفرشی گاهی اوقات کارسینوم اپیدرموئید نامیده میشود.

کارسینوم سلول انتقالی سرطانی است که در نوعی بافت اپیتلیال به نام اپیتلیوم انتقالی یا اوروتلیوم تشکیل می شود. این بافت که از لایه‌های زیادی از سلولهای اپیتلیال تشکیل شده است که میتوانند بزرگتر و کوچکتر شوند، در پوششهای مثانه، حالبها و بخشی از کلیه‌ها (لگنچه کلیه) و چند عضو دیگر یافت میشوند. برخی از سرطانهای مثانه، حالب و کلیه، کارسینوم‌های سلولی انتقالی هستند.

سارکومها سرطانهایی هستند که در استخوان و بافتهای نرم، از جمله ماهیچه، چربی، رگهای خونی، رگهای لنفاوی و بافت فیبری (مانند تاندونها و رباطها) تشکیل میشوند.

استئوسارکوم شایعترین سرطان استخوان است. شایعترین انواع سارکوم بافت نرم لیومیوسارکوم، سارکوم کاپوزی، هیستیوسیتوم فیبری بدخیم، لیپوسارکوم و درماتوفیبروسارکوم پروتوبرانس میباشد.

سرطانهایی که در بافت خون ساز مغز استخوان شروع میشوند، لوسمی نامیده میشوند. این سرطانها تومورهای جامد را تشکیل نمیدهند. در عوض، تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی (سلولهای لوسمی و سلولهای بلاست لوسمیک) در خون و مغز استخوان جمع میشوند و سلولهای طبیعی خون را از بین میبرند. سطح پایین سلولهای خونی طبیعی میتواند اکسیژن رسانی به بافتهای بدن، کنترل خونریزی یا مبارزه با عفونتها را سختتر کند.

چهار نوع شایع لوسمی وجود دارد که بر اساس سرعت بدتر شدن بیماری (حاد یا مزمن) و نوع سلول خونی که سرطان در آن شروع میشود (لنفوبلاستیک یا میلوئید) گروه بندی میشوند. انواع حاد لوسمی سریع رشد میکنند و اشکال مزمن کندتر رشد میکنند.

لنفوم سرطانی است که در لنفوسیتها (سلولهای T یا سلولهای B) شروع میشود. اینها گلبولهای سفید خونی هستند که با بیماری مبارزه میکنند و بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند. در لنفوم، لنفوسیتهای غیر طبیعی در غدد لنفاوی و عروق لنفاوی و همچنین در سایر اندامهای بدن تجمع مییابند.

دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد:

لنفوم هوچکین – افراد مبتلا به این بیماری دارای لنفوسیتهای غیرطبیعی هستند که سلولهای رید-استرنبرگ نامیده میشوند. این سلولها معمولا از سلولهای B تشکیل میشوند.

لنفوم غیر هوچکین – این گروه بزرگی از سرطانها است که از لنفوسیتها شروع میشود. سرطانها میتوانند به سرعت یا آهسته رشد کنند و میتوانند از سلولهای B یا سلولهای T تشکیل شوند.

مولتیپل میلوما سرطانی است که در سلولهای پلاسما، نوع دیگری از سلولهای ایمنی شروع میشود. سلولهای پلاسمایی غیرطبیعی که سلولهای میلوما نامیده میشوند، در مغز استخوان انباشته میشوند و تومورهایی را در استخوانها در سراسر بدن تشکیل میدهند. مولتیپل میلوما را میلوم پلاسما سل و بیماری کاهلر نیز مینامند.

ملانوما سرطانی است که در سلولهایی که به ملانوسیت تبدیل میشوند، شروع میشود، این سلولها سلول‌های تخصصی هستند که ملانین (رنگدانه‌ای که به پوست رنگ میدهد) میسازند. بیشتر ملانومها روی پوست ایجاد میشوند، اما ملانوم میتواند در سایر بافتهای رنگدانه دار مانند چشم نیز ایجاد شود.

انواع مختلفی از تومورهای مغز و نخاع وجود دارد. این تومورها براساس نوع سلولی که در آن تشکیل شده اند و محل تشکیل تومور برای اولین بار در سیستم عصبی مرکزی نامگذاری میشوند. به عنوان مثال، یک تومور آستروسیتی در سلولهای مغزی ستاره ای شکل به نام آستروسیتها شروع میشود که به حفظ سلامت سلولهای عصبی کمک میکند. تومورهای مغزی میتوانند خوش خیم (نه سرطانی) یا بدخیم (سرطان) باشند.

تومورهای سلول زاینده نوعی تومور هستند که از سلولهایی که اسپرم یا تخمک تولید میکنند شروع میشود. این تومورها میتوانند تقریباً در هر نقطه از بدن ایجاد شوند و میتوانند خوش خیم یا بدخیم باشند.

تومورهای عصبی غدد درون ریز از سلولهایی تشکیل میشوند که در پاسخ به سیگنالی از سیستم عصبی، هورمونها را در خون آزاد میکنند. این تومورها، که ممکن است مقادیر بالاتر از حد طبیعی هورمون تولید کنند، میتوانند علائم مختلفی ایجاد کنند. تومورهای نورواندوکرین ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند.

تومورهای کارسینوئید نوعی تومور عصبی غدد درون ریز هستند. آنها تومورهایی با رشد آهسته هستند که معمولاً در سیستم گوارشی (اغلب در رکتوم و روده کوچک) یافت میشوند. تومورهای کارسینوئیدی ممکن است به کبد یا سایر نقاط بدن گسترش یابند و ممکن است موادی مانند سروتونین یا پروستاگلاندین ترشح کنند و باعث سندرم کارسینوئید شوند.